top of page
yacon vrucht.jpeg

Vervolg nieuwsbrief Barstensvol leven zomer 2023:

De yacon komt als plant uit de grond in meerdere stevige groeistengels (foto 1). 

De bladeren die uit die stengels ontspruiten verschijnen paarsgewijs, ze staan recht tegenoverelkaar. Steeds strak 90 graden gedraaid ten opzichte van het voorgaande paar. Mijn kompas laat zien dat ze afwisselen tussen de richtingen exact Noordwest - Zuidoost en Noordoost-Zuidwest. De bladeren van een paar staan niet op zichzelf maar zijn onderling verbonden door grappige vlinderachtige 'vleugeltjes' (foto 2).

Twee bladeren in één

De combinatie van bladvorm en nervatuur van de Yacon is uitzonderlijk en laat iets doorschijnen van het dubbele karakter van de plant. Het grote blad lijkt op een steel te staan, maar toch niet helemaal; de steel is omrokt door een lange strook bladgroen. Alsof de plant moeite heeft met de overgang van stengel/steel naar bladfase. Het middenstuk van het blad is breed en eindigt bovenaan in een punt. De bladcontour rijgt, zo lijkt het, een aantal kartelpuntjes op een wat rommelige wijze aaneen. Best apart vind ik omdat het wat 'onaangepaste' blad is doortrokken van twee keurige ronde hoofdnerven in de vorm van een 'normaal' blad (foto 3).

Doorzichtigheid

Uniek is ook dat er sprake van een soort 'doorzichtigheid' bij het verschijnen van de nieuwe bladeren. Namelijk als het nieuwste bladpaar nog met de blaadjes tegenelkaar zit, kun je het vrijwel identieke volgende paar tussen de bladstengeltjes al zien aankomen. Als je dan 90 graden meedraait met je ogen, kun je tussen die stengeltjes van het 2e paar zelfs als de puntjes van een 3e paar zien aankomen! Ook spreekt er een soort behoedzaamheid uit de houding van de latere bladparen naar de eerdere. 

Over de kleur: de plant is lichtgroen, alleen de nieuwe bladeren zijn gedeeltelijk bruin. Ook dat is apart omdat de meeste nieuwe plantenvormen beginnen in het rood. De zoete aardappel (bataat), ook een wortelgewas, heeft ook dat bruin. Dat bruin trekt wel weg als de bladeren groter worden en de eerst nog groene nerven nemen, heel mooi, die bruine kleur over (foto 4). Zowel stengel als blad zijn bekleed met een zacht laagje haartjes. Intussen weet ik dat die haartjes, net als de kafnaalden van graan, voor een groot deel uit kiezel bestaan. Kiezel is een bijzonder element, dat net als onze ooglens die ook uit kiezel bestaat, licht doorlaat (en het duister buiten laat). 

De yacon is familie van de zonnebloem (de familie der composieten).

Als ik dit schrijf is het september en bloeit de plant nog niet. Op internet lees ik dat er eind september gele bloemen zullen verschijnen. Samengestelde bloemen die op kleine zonnebloemen lijken. Na de bloei kunnen we de wortelknollen oogsten!  De foto die ik op internet vond is veelbelovend. (foto 5) 

Bereiding

De yaconwortel ken ik al. Ik kocht hem meerdere keren op de biologische markt. Vanbinnen is hij bruin-doorzichtig, knapperig en zoet, met een wat waterige appelachtige bite - hij wordt ook wel appelwortel genoemd.

Ik schilde hem, sneed hem in kleine blokjes door de salade of roerbakte hem met ui en wortel.

Hij smaakt een beetje zoet. Sommige mensen vinden dat hij naar meloen smaakt, dat herken ik niet. 

Ook maakte ik yaconstroop, door de wortel te raspen. Het raspsel met wat water te mengen. Het geheel even opkoken en daarna te zeven. En tot slot al roerende het vocht inkoken.

Dat leverde bij mij een interessante lichtzoete stroop op met een lichte aarde-smaak. Lekker op pannenkoeken.

Als zoetstof geschikt voor diabetici

Pas recentelijk ontdekte ik dat deze stroop of het poeder dat je kunt maken van de wortels, een geschikt zoetmiddel is voor diabetici. De yacon is namelijk zoet vanwege het hoge gehalte aan inuline. Deze FOS (fructo oligo sacharide) is slecht opneembaar voor mensen, en verhoogt de suikerspiegel daarom amper/niet. Het is wel een heerlijk en gezondmakend hapje voor onze darmbacteriën.

Bijkomstigheid: inuline zet die bacteriën in je microbioom aan tot luchtvorming en werkt daarmee scheetverhogend... Ik hoorde dat je darmen kunnen 'wennen' aan inuline; dus hoe meer inuline (uit yacon of aardpeer bijvoorbeeld) je consumeert hoe minder luchtvorming...

Ik hoor het graag als mensen hier ervaring mee hebben!

Makkelijke groeier

En oh ja, ook interessant om te weten is dat de Yaconplant, die oorspronkelijk uit Peru komt en daar naast de aardappel een gangbare knol was/is, weinig eisen stelt aan de bodemvruchtbaarheid. Hij groeit ook op relatief arme gronden. Eigenlijk is de yacon een vaste plant, maar in Nederland niet want hij is niet winterhard. 

Als je goed naar foto 5 kijkt zie je dat de yacon ondergronds twee soorten knollen vormt: langwerpige (bruin/gele) en ronde (rood/bruin). De langwerpige zijn om op te eten. De ronde zijn de groeiknollen, waar het volgende jaar een nieuwe plant uit kan groeien. Als je de plant het volgende jaar weer wilt telen, moet je alle knollen uitgraven. De groeiknollen op een koele plek bewaren en in de lente weer poten op een zonnige plek. 

Inhoudsstoffen

Tot slot voor geïnteresseerden de inhoudsstoffentabel, die ik van internet plukte. Ik neem deze cijfers altijd met een grote korrel zout, omdat er nooit bij vermeld staat op welke gronden de gewassen groeiden, of ze gangbaar geteeld zijn, bio of BD, welk ras, de weersomstandigheden, etc. Al die dingen, en dan met name de landbouwmethode en bodemvruchtbaarheid, kunnen heel veel verschil maken.

Maar als ik onderstaande tabel dan toch serieus neem, is natuurlijk direct duidelijk dat de yacon een heel waterige en kilojoule arme wortel is. Wel grappig dat hij in Amerika ook wel diet potato genoemd wordt. Met 'slechts' een beetje eiwitten, vier mineralen en 1 vitamine is het een hele overzichtelijke wortel. In vergelijking met de aardappel heeft hij van alles ietsje minder, alleen het dubbele gehalte aan vitamine C.

100 gram verse yacon bevat:

  • Water: 70 - 93g

  • Eiwitten: 0,3 - 3,7g

  • Voedingsvezels: 0,3 - 3,4g

  • Calcium: 23 mg

  • Kalium: 228 mg

  • IJzer: 0,3 mg

  • Fosfor: 21 mg

  • Vitamine C: 13 mg

Bron: https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/185418-yacon-onbekende-superfood.html

Foto 1

yacon bladrokje.jpg

Foto 2

yacon blad.jpg

Foto 3

Foto 4

 Foto 5

bottom of page